Przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości będącemu organem władzy wykonawczej tak daleko idącej kompetencji, jak decydowanie o tym, kto zachowa status czynnego sędziego Sądu Najwyższego w sposób rażący ingeruje w niezależność Sądu Najwyższego, polegającą na niezależności od organów pozasądowych oraz niezależności od czynników politycznych.

Pełen tekst opinii poniżej.

Analiza projektowanych rozwiązań prowadzi do wniosku, że proponowane zmiany nie naprawią żadnej z istniejących, a staną się przyczyną powstania nowych dysfunkcji.

Proponowane zmiany zmierzają do ustanowienia w sądownictwie wpływu politycznego. Oczekiwanym następstwem zmian będzie obniżenie standardu ochrony praw i wolności jednostki.

Stanie się tak z dwóch powodów: spadku fachowości i erozji etosu sędziowskiego będących następstwem negatywnej selekcji kadr i związanego z tym obniżenia transparentności rozwoju ścieżki zawodowej.

Żadna z projektowanych ustaw nie była przedmiotem przewidzianych prawem konsultacji społecznych w parlamencie. Nie zagwarantowano możliwości przekazania merytorycznych uwag i opinii mogących mieć wpływ na ostateczny kształt proponowanych rozwiązań w odpowiednim terminie.

Nie przeprowadzono wysłuchania publicznego, a uzasad- nienia dołączone do projektów ustaw zawierały informacje nieścisłe, które projektodawcy wybiórczo zastosowali do uzasadnienia swoich hipotez. Taki sposób tworzenia prawa nie ma nic wspólnego z aksjologią racjonalnego ustawodawcy.

Opinia wskazuje zawarte w projekcie przepisy, które pozostają w sprzeczności z Konstytucją RP. Dotyczy to m.in. przerwania kadencji Pierwszego Prezesa SN.

W opinii zwraca się nadto uwagę na wyeliminowanie procedury konkursowej na zwolnione stanowiska sędziów (art. 92 projektu) oraz dysfunkcjonalną strukturę organizacyjną SN, która wpłynie na wydłużenie czasu rozpoznawania spraw.

Pełen tekst opinii poniżej.

Zawarte w projekcie regulacje są próbą trwałego zniesienia i likwidacji podstawowych standardów konstytucyjnych, co jest szczególnie widoczne, w połączeniu z przyjętymi przez parlament 12 lipca br. nowelizacjami ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o Prawie o ustroju sądów powszechnych, a także przyjętymi w tej kadencji Sejmu i obowiązującymi już zmianami dotyczącymi prokuratury oraz organów ścigania.

Ich konsekwencją będzie porządkowanie organów wymiaru sprawiedliwości bieżącej większości politycznej oraz wyłonionemu przez nią Ministrowi Sprawiedliwości.

Pełen tekst opinii poniżej.

Uchwalone już ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i reformie ustroju sądów powszechnych oraz procedowany projekt ustawy o Sądzie Najwyższym zaprzeczają wartościom, które przyświecały twórcom wolnej Polski (w tym m.in. śp. prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu) i rodzą wielkie zagrożenie dla realizacji praw człowieka i obywatela oraz demokracji w Polsce.

Na zdecydowaną krytykę zasługuje także sposób wprowadzania wspomnianych ustaw, w ramach którego zmiany o fundamentalnym znaczeniu, wpływające bezpośrednio na ustrój Państwa Polskiego, wprowadzane są w błyskawicznym tempie, w trybie projektów poselskich, bez konsultacji, wbrew opiniom zdecydowanej większości ekspertów, podważając praktykę przyjętą w państwach demokratycznych.

Pełen tekst apelu poniżej.

Tak istotne zmiany nie mogą być w demokratycznym państwie prawa przeprowadzane w sposób zaskakujący obywateli oraz podważający ich zaufanie do państwa i prawa. Liczne postanowienia projektu budzą poważne wątpliwości konstytucyjne.

Jego uchwalenie w obecnym kształcie będzie naruszać zasadę podziału władzy oraz zasadę niezależności i odrębności władzy sądowniczej od innych władz, w szczególności od władzy wykonawczej.

Konieczność rozważnego procedowania nad projektem ustawy o SN jest uzasadniona również tym, że SN jest swoistym strażnikiem demokracji.

Pełen tekst stanowiska poniżej.

Instytut Prawa i Społeczeństwa (INPRIS) przygotował wstępne zestawienie rozwiązań zawartych w projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym.

W zestawieniu ujęto najważniejsze rozwiązania zawarte w projektowanej ustawie wraz z ich odniesieniem do istniejącego stanu prawnego. Wśród nich wskazano m.in. na:

1) przeniesienie wszystkich sędziów SN w stan spoczynku, w wyjątkiem sędziów wskazanych przez Ministra Sprawiedliwości;

2) wygaszenie kadencji Pierwszej Prezes SN i powierzenie jej zadań i kompetencji sędziemu SN wskazanemu przez Ministra Sprawiedliwości;

3) umożliwienie Ministrowi Sprawiedliwości ukształtowania całego pierwszego składu "nowego" Sądu Najwyższego oraz Prezesów SN;

Pełen tekst zestawienia poniżej.

Zaproponowany przez posłów rządzącej większości projekt ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi próbę niekonstytucyjnej zmiany ustroju państwa i naruszenie zasady trójpodziału władzy.

Przeniesienie w stan spoczynku wszystkich sędziów Sądu Najwyższego i przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości jednoosobowego władztwa do decydowania o tym, kto dalej może orzekać w najważniejszym sądzie w Polsce, oznacza zniesienie niezależności Sądu Najwyższego. Jest to rozwiązanie stosowane jedynie przez rządy w państwach autorytarnych.

Pełen tekst stanowiska poniżej.

Niezależny Sąd Najwyższy i niezawiśli sędziowie stanowią o wartości demokratycznego państwa prawnego.

Treść art. 87 projektu prowadzi do całkowitego podporządkowania Sądu Najwyższego politykom. Prezydium KRRP apeluje o powstrzymanie działań niezgodnych z Konstytucją godzących w demokratyczny i prawny ład Rzeczypospolitej Polskiej.

Pełen tekst apelu poniżej.