Ustawa o działaniach antyterrorystycznych
Ustawa poszerza uprawnienia służb nie tylko w walce z osobami, które chcą dokonać np. zamachu bombowego, ale w każdej sytuacji, w której istnieje podejrzenie zagrożenia przestępstwem o charakterze terrorystycznym. Będzie to mogło być pretekstem do zakazu organizacji demonstracji. ABW będzie miała możliwość zdalnego dostępu do publicznych baz danych (np. bazy ZUS), a korzystanie z tych uprawnień nie będzie podlegało jakiejkolwiek kontroli.Osoby niemające polskiego obywatelstwa będą mogły być podsłuchiwane bez zgody sądu, a policja będzie mogła w każdej chwili żądać od nich odcisków palców.
-
StanowiskoStanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie „zdania odrębnego” sędziego TK Mariusza Muszyńskiego do postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie K 9/16Pismem z dnia 14 marca 2018 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wycofał wniosek, argumentując, że w trakcie przygotowywania rozstrzygnięcia zmieniane były składy orzekające, a w składzie mającym rozstrzygnąć wniosek zasiadały osoby nieuprawnione do orzekania w TK.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka podziela wszystkie argumenty dotyczące zasadności i celowości podstaw wycofania wniosku.
Trybunał umorzył postępowanie, zaś w stosunku do tego postanowienia sformułował „zdanie odrębne” sędzia M. Muszyński, stawiając w nim wniosek o odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich dr. A. Bodnara i zarzucając mu sprzeniewierzenie się ślubowaniu.
Stwierdzamy, że to nie Rzecznik Praw Obywatelskich, lecz właśnie Trybunał Konstytucyjny uchyla się od obowiązku skutecznej ochrony wolności i praw jednostki, a także respektowania i uwzględniania wartości dobra wspólnego oraz godności człowieka.
Pełen tekst poniżej. -
ApelList Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezydenta Rzeczpospolitej PolskiejRzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Prezydenta o niepodpisywanie ustawy o działaniach antyterrorystycznych i skorzystanie z prerogatywy określonej w art. 122 ust. 3 zd. 1 Konstytucji, tj. o wystąpienie przed podpisaniem tej ustawy z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją.
-
WniosekWniosek Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego o uznanie ustawy za niezgodną z KonstytucjąWniosek Rzecznika przedstawia argumenty za ułomnością poszczególnych przepisów. Pokazuje, że choć ustawa miała szczytny cel - uporządkowanie przepisów i wzmocnienie bezpieczeństwa w kraju, to napisana została tak nieprecyzyjnie i ogólnie, że służby specjalne otrzymały ogromne i niekontrolowane uprawnienia, a ludzie nie mogą mieć pewności, że nie będą na tej podstawie ścigani. Ustawa nie pozwala bowiem zrozumieć np., o kim i z jakiego powodu można zbierać informacje, kogo i za co można aresztować, czy kiedy można odciąć internet.
Projekt ustawy o działaniach antyterrorystycznych (druk sejmowy nr 516)
-
Apel
-
OpiniaStanowisko Fundacji Panoptykon w sprawie projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznychWiele spośród proponowanych rozwiązań narusza Konstytucję RP. Podstawowym problemem jest szeroka definicja przestępstwa o charakterze terrorystycznym, co umożliwi Agencji Bezpieczeństwa Publicznego korzystanie z bardzo szerokich uprawnień nie tylko w sprawach dotyczących najpoważniejszych przestępstw.
Projekt daje Agencji Bezpieczeństwa Publicznego nieograniczony i niekontrolowany dostęp do publicznych baz danych, a także systemów monitoringu.
Projekt nie był konsultowany społecznie, nie było konferencji uzgodnieniowej a uzasadnienie projektu pomija niektóre zmiany nim objęte. -
OpiniaUwagi Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznychFundacja negatywnie ocenia do definicję „zdarzenia o charakterze terrorystycznym”, ponieważ ukierunkowana jest na ekstremizm jedynie jednej grupy religijnej.
Wątpliwości budzą także rozwiązania wprowadzające możliwość objęcia cudzoziemców kontrolą operacyjną, jedynie w oparciu o zgodę Prokuratora Generalnego (nie wymagana byłaby przy tym zgoda sądu).
Również propozycja blokowania stron internetowych budzi wątpliwości - w szczególności projekt nie zapewnia należytej ochrony przed arbitralnością działania władzy. Więcej uwag znajduje się w tekście opinii (poniżej). -
StanowiskoOświadczenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka ws. informacji o inwigilacji dziennikarzy
-
StanowiskoStanowisko Centrum Cyfrowego ws. blokowania stron internetowychPrzepisy kreujące infrastrukturę bezpieczeństwa muszą być precyzyjne, proporcjonalne, a przede wszystkim skuteczne. Blokowanie stron internetowych jest łatwe do obejścia, nieskuteczne dla realizacji celu ustawy oraz otwiera możliwości nadużyć ze strony władzy.
-
StanowiskoOpinia Rzecznika Praw Obywatelskich do projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznychPrzyznanie właściwych uprawnień służbom odpowiedzialnym za walkę z terroryzmem może wpłynąć na ograniczenie skali przestępczości, co przekładać się będzie na wzrost poczucia bezpieczeństwa obywateli i swobodę w zakresie korzystania z przysługujących im wolności. Jednocześnie jednak hasło walki z terroryzmem nie może oznaczać nieuzasadnionej i nieproporcjonalnej ingerencji w prawa i wolności człowieka – zarówno obywatela RP, jak i cudzoziemców znajdujących się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej.
Przedstawiony przez Radę Ministrów projekt ustawy bez wątpienia ingeruje w prawa i wolności człowieka. Pośpieszny tryb prac nad ustawą nie pozwala jednak na pogłębioną dyskusję, która doprowadziłaby do ewentualnych zmian w projekcie, które – dzięki wprowadzeniu stosownych gwarancji i zabezpieczeń proceduralnych – mogłyby w sposób zgodny z Konstytucją uzasadniać tę ingerencję. -
OpiniaOpinia Polskiej Izby Informatyki i TelekomunikacjiProjekt nakłada na operatorów telekomunikacyjnych nowe obowiązki, w tym przede wszystkim obowiązek rejestracji abonentów pre-paid oraz umożliwienia ABW prowadzenia niejawnej kontroli operacyjnej. Zmiany w tym zakresie wiążą się z wysokimi kosztami po stronie operatorów telekomunikacyjnych. Projektu nie poprzedziły konsultacje społeczne, rzetelna analiza ekonomiczna, analiza proporcjonalności ani efektywności projektowanych rozwiązań.
-
StanowiskoUchwała nr 14 Rady do Spraw Cyfryzacji w sprawie projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznychRada do Spraw Cyfryzacji rekomenduje procedowanie projektu ustawy w pełnym trybie przewidzianym w ramach rządowego procesu legislacyjnego oraz poddanie go konsultacjom publicznym.
Ponadto poszerzenie uprawnień ABW w zakresie dostępu do publicznych baz danych, np. bazy ubezpieczeń społecznych bez jakiejkolwiek kontroli, stwarza ryzyko nieproporcjonalnego lub wręcz nielegalnego przetwarzania danych o obywatelach przez funkcjonariuszy ABW.
Rada ocenia również krytycznie możliwość blokowania stron internetowych oraz nieograniczoną (w czasie oraz celach) kontrolę treści komunikacji, w tym elektronicznej, cudzoziemców bez wymogu pozyskania uprzedniej zgody sądu. -
KomunikatPodsumowanie konsultacji projektu ustawy antyterrorystycznej w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich
-
OpiniaOpinia Głównego Inspektora Ochrony Danych OsobowychW świetle uwarunkowań konstytucyjnych – za wysoce kontrowersyjną uznać trzeba rozwiązanie, zgodnie z którym przepisy dotyczące wykazu osób podejrzanych o terroryzm (w tym zakres informacji w nim gromadzonych, tryb udostępniania z niego informacji etc.) znajdą się w zarządzeniu (niejawnym) Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
-
StanowiskoDodatkowe uwagi Głównego Inspektora Ochrony Danych OsobowychProjekt nie zapewnia zewnętrznej kontroli przetwarzania danych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego sprawowanej przez niezależny, autonomiczny organ.
Zapewnienie istnienia tego rodzaju kontroli jest obowiązkiem ustawodawcy, zwłaszcza w świetle stanowiska wyrażonego w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 lipca 2014 roku (Sygn. akt K 23/11). -
OpiniaOpinia Fundacji ePaństwoPropozycje zawarte w projekcie w sposób nieproporcjonalny i nieuzasadniony ograniczają prawa człowieka osób niebędących obywatelami Polski. Zawiera niejasne i nieostre pojęcia, co jest niezgodne z konstytucyjną zasadą legalizmu. Szczególne obawy budzi proponowana możliwość blokady stron internetowych przez ABW. Projekt powinien być konsultowany społeczny.